Κινεζική αρχιτεκτονική, η μικρογραφία του κόσμου

Η σύγχρονη αρχιτεκτονική διαπερνά τον ουρανό εκδηλώνοντας την κυριαρχία της eπάνω σ' εμάς τους κοινούς θνητούς. Δεν μας ενώνει με τους ουρανούς, αντίθετα φαίνεται να προκαλεί τον ουρανό σε μάχη.

Για χιλιάδες χρόνια οι Κινέζοι έχουν αναπτύξει τη δική τους αρχιτεκτονική μέθοδο. Βασιζόμενη στα δόγματα του Ταοϊσμού και του Βουδισμού η μέθοδος τους αντανακλά την κινεζική κατανόηση ότι οι ουρανοί, η γη και τα ανθρώπινα όντα είναι στενά συσχετισμένα. Η Ιαπωνία, η Κορέα και η πλειοψηφία των Ασιατικών χωρών έχουν αντιγράψει αυτή τη μέθοδο.

Αρμονία μεταξύ Ουρανού και Γης

«Το ι-τσίνγκ (I Ching) - το Βιβλίο των Αλλαγών» και άλλα συγγράμματα λένε ότι οι αρχαίοι ενεργούσαν σύμφωνα με τους νόμους του ουρανού, της γης, της φύσης και της περιόδου του χρόνου. Η Ταοϊστική φιλοσοφία βασιζόταν στο κεντρικό στοιχείο, το οποίο γεννά τους ουρανούς, τη γη και τους ανθρώπους.

Ο Κομφουκιανισμός αναφέρθηκε στην αρχή της αρμονίας μεταξύ ουρανού και γης. Η φύση είναι το μεγάλο σύμπαν και το ανθρώπινο ον είναι ένα μικρό [σύμπαν]. Ένα ανθρώπινο ον πρέπει να ζει και να δρα εντός των πλαισίων που ορίζουν οι νόμοι της φύσης του σύμπαντος επειδή είναι η μικρογραφία της φύσης.

Αυτή η παραδοσιακή άποψη ίσχυε για όλους τους τομείς της κινεζικής ζωής, περιλαμβάνοντας και την αρχιτεκτονική. Ένα κτίριο, εκτός από την τοποθεσία του και την πρακτική του χρήση, έπρεπε να εναρμονιστεί περισσότερο με τη φύση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό του.

Οι Κινέζοι αρχιτέκτονες σχεδίαζαν στοιχεία του σύμπαντος σε κάθε δομή. Στοιχεία του σύμπαντος εμφυτευμένα στην κινεζική αρχιτεκτονική μπορούν να εντοπιστούν διαρκώς από τις πρωτόγονες σπηλιές και τα απλά κτίρια ως τις περίπλοκες κατασκευές. Κατά έναν πολύ ρεαλιστικό τρόπο, η αρχιτεκτονική ήταν η μικρογραφία του σύμπαντος.

Σημεία της πυξίδας

Όλη η κινεζική αρχιτεκτονική άρχιζε με τα σημεία της πυξίδας: βορράς -νότος, ανατολή-δύση. Οι αρχιτέκτονες χρησιμοποιούσαν χάρτες, τους οποίους οι αστρολόγοι ετοίμαζαν εκ των προτέρων ειδικώς γι' αυτό το σκοπό. Σε αντίθεση με τους σημερινούς χάρτες, ο νότος ήταν στην κορυφή, ο βορράς στη βάση, η δύση στα δεξιά και η ανατολή στ' αριστερά.

Λόγω της τοποθεσίας της Κίνας στο βόρειο ημισφαίριο οι Κινέζοι πίστευαν ότι ένα ευχάριστο κλίμα με θερμούς χειμώνες και δροσερά καλοκαίρια στις βόρειες περιοχές είναι δώρο από τον ουρανό. Έτσι ο νότος ήταν το σημείο αναφοράς για όλα τα κτίρια.

Ο αρχιτέκτονας μόνωνε τα κτίρια από το βορρά, τη δύση και την ανατολή και τα άνοιγε προς το νότο. Αυτό απέτρεπε άλλα καιρικά ρεύματα, όπως βοριάδες ή άλλες αντίξοες καιρικές συνθήκες, να επηρεάσουν την θερμοκρασία στο σπίτι.

Για προστασία έναντι των καιρικών καταστροφών τοποθετούνταν στην κορυφή του σπιτιού τέσσερα μυθικά πλάσματα, ως προστατευτικά πνεύματα των τεσσάρων κομβικών σημείων. Η μαύρη Γουέν (Wen), ένα μυθικό ζώο, ήταν τοποθετημένη στο βορρά. Στο νότο ήταν [τοποθετημένο] το καναρίνι από κιννάβαρι, στη δύση η λευκή τίγρης και στην ανατολή ο πράσινος δράκος.

Τα κεραμίδια της σκεπής

Τα πρώτα κεραμίδια σκεπής φτιάχτηκαν από πηλό 3.000 χρόνια πριν. Αργότερα το χόρτο Υλανγκ-Υλανγκ (Ylang-Ylang) και ένα μείγμα πηλού και πέτρας κάλυπτε τις οροφές των σπιτιών. Σύντομα οι οροφές ενισχύθηκαν με λεπτή επίστρωση γυαλιού και λούστρο διαφορετικών αποχρώσεων.

Τα κεραμίδια της σκεπής ήταν στερεωμένα με καρφιά και συχνά ήταν στολισμένα με διακοσμητικά σχέδια ζώων ή φυτών για να προσφέρουν προστασία έναντι των καιρικών καταστροφών.

Για τα σπίτια των αυτοκρατόρων χρησιμοποιούνταν ειδικά σχέδια, όπως τα λαμπερά κίτρινα κεραμίδια σκεπής τα οποία ακόμη και σήμερα είναι διακριτά στα κτίρια της Απαγορευμένης Πόλης του Πεκίνου στην Κίνα. Τα κεραμίδια στο Ναό του Ουρανού στο Πεκίνο είναι μπλε.

Ξύλο - το πρωταρχικό υλικό κατασκευής

Το ξύλο ήταν το πρωταρχικό κατασκευαστικό υλικό που χρησιμοποιούνταν από τους Κινέζους αρχιτέκτονες. Το ξύλο βρισκόταν εύκολα λόγω των αναρίθμητων δασών στην Κίνα και μπορούσε εύκολα να πεταχτεί όταν πλέον δεν χρησίμευε. Το ξύλο ήταν προτιμητέο ως φυσικό υλικό κατασκευής, διότι ανέδιδε ένα ευχάριστο και λεπτό άρωμα στο εσωτερικό του κτιρίου. Επίσης, τα υλικά της γης, όπως ο πηλός, έδιναν μια φυσική ατμόσφαιρα στο σπίτι. Για τους αρχιτέκτονες το ξύλο ήταν ένα ζωντανό υλικό για κτίσιμο, το οποίο ανέπνεε, απορροφούσε και απωθούσε την υγρασία. Αλλά είχε και τα μειονεκτήματά του, καθώς πολλά σπίτια έπιαναν εύκολα φωτιά.

Κούφωμα

Οι Κινέζοι αρχιτέκτονες προτιμούσαν να κατασκευάζουν ένα σπίτι κτίζοντας πρώτα το κούφωμα, καθώς ο τρόπος αυτός παρείχε πλεονεκτήματα για τον κτίστη. Σε αντίθεση με τη συμπαγή δομή, μια ξύλινη κατασκευή είχε δοκάρι και κολώνες για να μεταφέρει το βάρος σε συγκεκριμένα σημεία πίεσης. Αυτή η μέθοδος κατασκευής επιτρέπει την κατασκευή μεγάλων και ανοιχτών δωματίων.

Η Κινεζική αρχιτεκτονική προσέφερε μια ομαλή μετάβαση στο περιβάλλον και αληθινά εναρμόνιζε τα ανθρώπινα όντα με τον κόσμο όπου ζούσαν και με τους Ουρανούς.